کتابِ «الگویِ تعالیِ نفس» را می‌توان تلاشی در راستای امتدادِ نظریِ حکمت متعالیۀ صدرالمتألهین در عرصه تعلیم و تربیت و گامی در جهت افزودن بر غنای علمیِ پشتوانه‌های نظری تحول بنیادین در آموزش و پرورش، در کنار دیگر تلاشهای اندیشمندان دلسوز این عرصه برشمرد.
در این کتاب به طور خاص، هستی شناسی معرفت مورد توجه قرار گرفته و الگویی برای فلسفۀ تعلیم و تربیت بر اساس آن استنباط شده است. این کتاب مشتمل بر پنج فصل است. فصل نخست به کلیات پژوهش اختصاص دارد و در آن مباحثی نظیر بیان مسئله، مفهوم‌شناسی، روش‌شناسی و پیشینۀ پژوهش آمده است؛ در فصل دوم، معرفت در اندیشۀ فیلسوفان متقدم نسبت‌به صدرالمتألهین بررسی شده است؛ در فصل سوم، هستی‌شناسی معرفت در حکمت متعالیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ این فصل عموما با روشِ توصیفِ تحلیلی، به تدوین نظام‌مندِ گزاره‌های هستی‌شناسی معرفت در حکمت متعالیه اختصاص داشته و حاصل آن استخراجِ 23 گزارۀ مبنایی از مباحث صدرالمتألهین در هستی‌شناسی معرفت بوده که به‌صورت نظام‌مند ذیل سرفصل‌های از سنخِ وجود بودنِ علم، تعریف‌ناپذیر بودنِ علم، وجود ذهنی بودنِ علم، مجرد بودنِ علم، مدرّج بودنِ علم و متحد بودنِ علم با عالم و معلوم، تبویب و تدوین شده است. در فصل چهارم، عموما با روش استنتاجی (قیاس عملی) مدالیلِ مبانیِ فلسفیِ تدوین‌شده در فصل قبلی استنباط شده؛ که در واقع بخش اصلی کتاب و عموما نوآوری است و حاصل آن استنباط یک هدف نهایی (تجرد عقلی)، پنج هدف واسطی، 31 اصل تربیتی و پنج روش تربیتی بوده است.
عینیت دو مقولۀ «تعلیم» و «تربیت» و ذهنی و مفهومی بودنِ تفکیک این دو، آموزش مادام‌العمر (تعلیم مستمر)، توسیعِ و تشدید اکتسابِ علوم حصولی جهت تحقق انبساط و اشتداد ذهن (به‌عنوان یک هدف مهم در تعلیم و تربیت)، مقابله با انحصارگراییِ روش‌شناختی، ارجاع طبیعت به ملکوت در تفسیر پدیده‌هایِ جهانِ محسوس، باطن‌گرایی در شناخت جهان، اولویت علوم یقینی بر علوم ظنی در تنظیم محتوای برنامۀ درسی، تناسب، ترتیب و تدریج در تنظیم و ارائۀ محتوای آموزشی، برنامه‌ریزی و هدایت فرایند تعلیم و تربیت متناسب با حرکت جوهری نفس در مراتب ادراک، رعایت پیش‌نیازهای علوم در تنظیم مواد درسی، بدایتِ استقرایی و نهایتِ استدلالی در تعلیم و تربیت و درنهایت، گزینش و ممیزیِ دانش در تعلیم و تربیت، مواردی از اصول تربیتیِ نو و بدیعِ ارائه‌شده برمبنای مباحث هستی‌شناسی معرفت حکمت متعالیه، در این بخش است.
و درنهایت در فصل پنجم، مباحث پیشین جمع‌بندی و نتیجه‌گیری شده و مدالیلِ استنباط شده در قالب الگویی برای فلسفۀ تعلیم و تربیت اسلامی ارائه شده است. الگویِ تدوین‌شده در این پژوهش، که مبین فرایندِ «تعالیِ نفس (استکمال نظری نفس)» است، براساس سیر و صیرورتی که در بطنِ مباحثِ هستی‌شناسی معرفت در حکمت متعالیه وجود دارد، سازمان داده شده است.
این کتاب با قلم دکتر محمد شهریاری نگارش و توسط انتشارات آفتاب توسعه، ناشر اختصاصی آثار مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا، در 239 صفحه و قطع رقعی، در بهار 1400، چاپ و منتشر شده است.