توضیحات
«نظریۀ ابتناء» از آیت الله علی اکبر رشاد
آیت‌الله علی‌اکـبر رشـاد، مؤسس و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، مؤسس و رئیس حوزه‌ی علمیه‌ی امام رضا(ع) و رئیس شورای حوزه‌های علمیه‌ی استان تهران است. وی متولد 1335، استاد تمام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استاد خارج فقه و اصول در حوزه‌های علمیه است.
استاد علی‌اکبر رشـاد، دانش‌آموخته‌ی حوزه‌های علمیه‌ی تهران و قم است؛ وی دوره‌ی مقدمات و سطح یک حوزه را نزد بزرگانی چون آیت‌الله مجتهد زنجانی نجفی و آیت‌الله عبدالصمد خویی در تهران فراگرفت و پس از اتمام سطوح سه‌گانه‌ی حوزه، مجموعاً افزون بر بیست و پنج سال در دروس خارج فقه و اصول حضرات آیات عظام وحید خراسانی، علی مشکینی، سید علی خامنه‌ای و مجتبی تهرانی شرکت کرد. وی مقارن فراگیری فقه و اصول، سطوح مختلف فلسفه را نیز نزد اساتیدی همچون دکتر احمد بهشتی، شهید مرتضی مطهری(ع) و آیت‌الله محمد محمدی گیلانی فراگرفت.
استاد رشـاد، در سه دهه‌ی گذشته پیوسته به تدریس سطوح عالیه‌ی فقه و اصول، فلسفه‌ی دین، فلسفه و عرفان در حوزه‌ی تهران، و فلسفه‌ی دین و کلام، تفسیر قرآن و منطق فهم دین، در دانشگاه‌های تهران و مشهد اشتغال داشته است. او افزون بر سی جلد کتاب و پنجاه عنوان مقاله در زمینه‌های فلسفه، فلسفه‌ی دین، کلام، علوم و معارف قرآنی، اندیشه‌ی سیاسی، شعر و ادبیات، فقه، اصول و فلسفه‌ی اصول تألیف و منتشر نموده است. بخشی از مهمترین کتب ایشان عبارتند از:
تقریرات بخشی از دروس فقه جهاد آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای (منتشر نشده)؛ تقریرات دروس اصول فقه (مبحث الفاظ) آیت‌الله وحید خراسانی (منتشر نشده)؛ حریت و مدارات (اندیشه سیاسی)؛ خشونت و مـدارا؛ سرپرستی و ویراستاری علمی دانشنـامه‌ی امام علی (ع) (سیزده جلد)؛ سرپرستی و ویراستاری علمی دانشنامــه‌ی فرهنگ فاطمی(ع) سرپرستی و ویراستاری علمی دانشنامــه‌ی قرآن‌شناسی؛ دموکراسی قدسی؛ دین‌پژوهی معاصر (ارزیابی گفتمان‌های دینی سه‌گانه ایران)؛ سنن حاکم بر تاریخ از منظـر قرآن؛ شریعـه‌ی خرد (تدوین با همکاری دیگران)؛ شهود و شیدایی: (تأملاتی در باب هنر)؛ علم‌النفس، جلد هشتم اسفار صدرالمتألهین محمد شیرازی؛ تحقیق، تصحیح انتقادی و مقدمه؛ فلسفه‌ی دین؛ مباحثه با جان هیک؛ معـراج سبـز: (چهل حدیث نماز) گزینش و ترجمه؛ معنا منهـای معنا؛ منطق فهم دین: دیباچه‌واره‌ای بر روش‌شناسی اکتشاف گزاره‌ها و آموزه‌های دینی؛ و نظریه‌ی ابتنا.
در پی تشکیل «اجلاسیه‌ی دفاع و داوری»، تحت نظر هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره (وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی) در بهمن 1387 و اردیبهشت و تیر 1388، در حضور شورای داوری، متشکل از شماری از استادان حوزه‌ی علمیه و کمیته‌ی ناقدان، با حضور جمعی از فضلای صاحب‌نظر حوزوی و دانشگاهی در زمینه‌ی فلسفه‌ی دین، معرفت‌شناسی دینی و روش‌شناسی فهم دین، و در طی جلسات ممتد، این نظریه توسط نظریه‌پرداز محترم ارائه شد و از سوی ناقدان و داوران مورد نقادی و ارزیابی قرار گرفت، و سرانجام در تاریخ 10/4/88، به اجماع اعضای شورای داوری، به‌عنوان نظریه‌ای جدید در حوزه‌ی «فلسفه‌ی دین»، «فلسفه‌ی منطق فهم دین» و «فلسفه‌ی معرفت دینی» شناخته شد.
شورای داوری با عضویت اساتید محترم: آیت‌الله علی عابدی شاهرودی، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سعید جوادی آملی، و کمیته‌ی ناقدان، با عضویت اساتید ارجمند: آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علیرضا قائمی‌نیا، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر ابوالفضل کیاشمشکی و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر هادی صادقی تشکیل گردید. کتاب نظریه، این مقاله را که حاوی تبیین فشرده‌ی نظریه‌ی ابتناست، جهت آگاهی اصحاب نظر منتشر می‌کند.
«امنیت متعالیه» از حجت الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک زایی
نجف لکزایی در سال 1348 متولد شد. وی هم‌زمان با تحصیل در حوزه علمیه، موفق شد تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته علوم سیاسی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به پایان برساند. او هم‌اکنون استاد تمام علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است.
دکتر لک زایی در حوزه‌های متنوعی چون اندیشه سیاسی اسلام، اندیشه سیاسی امام خمینی، مکتب امنیتی اسلام و مسائل سیاسی ایران مطالعات و تحقیقاتی انجام داده که بخشی از آن در قالب کتاب یا مقاله منتشر شده است. برخی از این کتب عبارت اند از: اندیشه سیاسی امام خمینی، تاریخ فرهنگی، سیاسی ایران معاصر، تحولات سیاسی اجتماعی ایران معاصر، درآمدی بر مستندات قرآنی فلسفه سیاسی امام خمینی، چالش سیاست دینی و نظم سلطانی، سیره پیامبر اعظم(ص) درگذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی، سیر تطور تفکر سیاسی امام خمینی، اندیشه سیاسی صدرالمتألهین و اندیشه سیاسی آیت‌الله مطهری.
تألیف بیش از شصت مقاله علمی و تخصصی، راهنمایی بیش از پنجاه رساله و پایان‌نامه و دریافت جوایز متعدد علمی بخشی دیگر از کارنامه پر بار این استاد برجسته است.
کرسی نظریه پردازی نظریه امنیت متعالیه، در قالب دو پیش اجلاسیه در تاریخ 7/10/96 و تاریخ 25/11/96 و یک اجلاسیه نهایی در تاریخ 3/3/97 با حضور اساتید داور و ناقدان برگزار شد. این مقاله در تاریخ 14/9/97 با امتیاز عالی و با نمره 90 به عنوان یک نظریه پذیرفته شد و در نهایت داوری انجام شده، از سوی هیئت تحریریه کتاب نظریه مورد پذیرش قرار گرفت.
«روش استقرایی ـ قیاسی نظریه سازی دینی در علوم اجتماعی» از حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسین بستان
حجت‌الاسلام دکتر حسین بستان (نجفی) متولد ۱۳۴۷ است. وی دکتری جامعه‌شناسی را در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سال ۱۳۹۱ با موفقیت به پایان رساند. دکتر بستان همچنین سطح چهار حوزه را در حوزه علمیه قم گذرانده است.
تدریس در مراکز متعدد علمی و تحقیقی، راهنمایی 12 پایان نامه و رساله و تألیف و ترجمه 47 مقاله در کارنامه علمی وی دیده می‌شود. تخصص دکتر بستان در جامعه‌شناسی است و در این حوزه مطالعات گسترده‌ای با رویکرد اسلامی داشته است. او بیشترین تمرکز و توجه را در دو حوزه روش‌شناسی علوم انسانی و اجتماعی و نظریه‌پردازی در حوزه جامعه‌شناسی خانواده داشته است. برخی از کتب دکتر بستان عبارت اند از:
وبر و اسلام / ترجمه و نقد، نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و فمینیسم، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، گامی به سوی علم دینی، اسلام و تفاوت‌های جنسیتی، خانواده در اسلام، جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، نظریه‌سازی دینی در علوم اجتماعی با تطبیق بر جامعه‌شناسی خانواده و جامعه‌شناسی جنسیت با رویکردی اسلامی.
«در جست وجوی علم تمدن ساز؛ الگوی حکمی ـ اجتهادی علوم اجتماعی و مبانی آن» از حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه
حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه در بهمن ماه ۱۳۴۵ شمسی در شهرستان دزفول، چشم به جهان گشود. دروس حوزوی را در کنار دروس متوسطه (رشته تجربی) در سال ۱۳۶۲ آغاز کرد و از سال ۱۳۶۸ در فراگیری دروس خارج فقه و اصول از محضر استادانی همچون آیات عظام وحید خراسانی، فاضل لنکرانی، جعفر سبحانی، ناصر مکارم شیرازی در حوزه علمیه قم، بهره برد. تحصیل دروس تخصصی کلام اسلامی را در کنار دروس خارج فقه و اصول در سال ۱۳۷۰ شمسی آغاز کرده و در سال ۱۳۷۴ در مقطع دکترای کلام اسلامی با رتبه اول از مؤسسه امام صادق(ع) فارغ‌التحصیل شد و پایان‌نامه خود را با عنوان انتظارات بشر از دین تدوین نمود. خسروپناه در سال ۱۳۷۵ شمسی توسط آیت‌الله مدرسیان در دروس فقه و اصول، اجازه اجتهاد و اجازه نقل حدیث گرفت و از سال ۱۳۹۴ به رتبه استاد تمامی دست یافت. وی، علاوه بر دروس متعارف حوزه علمیه قم، کتاب‌های دیگر ادبی، فقهی، اصولی و فلسفی ازجمله شرح نظام، شرح مطول، شرایع الاسلام، حلقات شهید صدر، قوانین و فلسفتنا را در مدرسه‌های علمیه آیت‌الله معزی، آیت‌الله نبوی و آیت‌الله قاضی در شهرستان دزفول و نیز تابستان‌ها در حوزه‌های علمیه طزرجان یزد و قم فرا گرفت. استاد خسروپناه، در چند حوزه به تحقیق و نظریه‌پردازی پرداخته است.
مقاله حاضر، مروری بر پژوهش هایی است که نگارنده پیش از این درباره این مباحث داشته است و تلاش می کند رابطه الگوی حکمی و اجتهادی را با چهار نظریه بنیادی تر نشان دهد و به همین دلیل یک مقاله پژوهشی اصیل تلقی نمی شود و مروری بر رابطه شناسی پژوهش های پیشین است. در اینجا از زحمات دکتر مهدی عاشوری برای تهیه پیش نویس مقاله بر اساس آثار نگارنده قدردانی می شود.
