توضیحات
فرایند تحول در خانواده، کاربستِ سبک تفسیر تنزیلی
گفتمان حاکم عصر کنونی، توسعه یا پیشرفت ملت‌ها در عرصه‌های گوناگون مادی و معنوی است. برنامه‌های میان مدت و طولانی مدت فراوانی با صرف وقت و بودجه و انرژی صاحب نظران و کارشناسان به منظور مدیریت پروژه‌های پیشرفت و توسعه صورت بسته است. تلاش می‌شود تا با سرعت مناسب و مدیریت بهینۀ سرمایه‌ها، روند پیشرفت و توسعه شتاب گیرد و نسل‌های حاضر و آینده، میوۀ شیرین پیشرفت و توسعه را چیده، کام خود را به آن شیرین کند.
توسعه و پیشرفت هدفی بلند است که تحقق آن در گِرو راهبردها و هماهنگی و مراقبت بر مؤلفه‌های هویت ساز اجتماع است. از اصلی‌ترین مؤلفه‌ها، توسعۀ انسانی است. فرض بر این است که پایۀ هر توسعه‌ای، توسعۀ نیروی انسانی و رشد دانایی و توانایی و مهارت‌های عوامل انسانی است. توسعۀ انسانی تبعات و گاه آسیب‌هایی چون تغییر در محل سکونت و نوع مسکن، گسترش مناطق شهری و تخریب مناطق روستایی، تأخیر در ازدواج و تشکیل خانواده، کوچک شدن خانواده و تشکیل خانواده‌های هسته‌ای، تقلیل جمعیت و سخت شدن فرزندآوری، افزایش هزینه‌های زندگی، اشتغال بیشتر زنان، و اموری از این دست دارد. پیشرفت ایران برپایۀ اسلام و مکتب اهل بیت علیهم السلام، اقتضا می‌کند تا از شدت تبعات و آثار مخرب توسعۀ نیروی انسانی کاسته شود و برای معضلات اجتماعی و نوظهور تدبیر شود.
بی تردید شریعت اسلامی راه روشن مردم به سربلندی و پاکی و سعادت اخروی است و حکمرانان تنها با تأمین انتظارات اسلام است که قادر خواهند شد برنامۀ پیشرفت را در صراط مستقیم و پایدار آرمان مردمانشان قرار دهند. خانواده یکی از نهادهای اثرگذار اجتماعی و بلکه مهم‌ترین آن هاست؛ غالب آنکه فرایند شکل‌گیری، تنظیم روابط و انحلال خانواده، دست‌خوش تغییراتی شده است. در بیشتر موارد انتظار از خانواده به بیرون از خانواده منتقل شده و فعالیت اعضا به نهادهای بیرون از خانه واسپاری شده است. این روند گاه تا مرز انتقال روابط جنسی زن و مرد به بیرون از خانه و سردی روابط مهرورزانۀ همسران، و حتی به تجربۀ انواع ازدواج‌های ناهنجاری چون همجنس‌گرایی توسعه یافته است. می‌توان اظهار کرد که توسعۀ کنونی، خانواده را به قیمت گسترش نظم اجتماعی از اهمیت انداخته است.
کتاب حاضر تلاشی به منظور تبیین کیفیت تحول در مفهوم و کارکرد خانواده بر اساس نگاهی واقع‌بینانه به تغییر هویت، تشکیل، تنظیم و انحلال خانواده در سیر نزول آیات و سوره‌هاست. در این سیر روشن می‌شود که به رغم پیشرفت جامعۀ اسلامی، نه تنها از استحکام خانوادۀ سنتی در جامعۀ مکی و مدنی کاسته نشد، بلکه اهمیت و نقش محوری آن و کارکردهای خانواده، همراستا با پیشرفت مسلمانان و هماهنگ با آن فزونی گرفت.
محقق ارزشمند، آقای دکتر رضا نظریان در این اثر با همراهی و نظارت اینجانب کار حاضر را آماده کرده‌اند، ایشان براساس دریافت مناسبی که از سبک تفسیر تنزیلی (به ترتیب نزول) داشتند، و با استمداد از دانش علوم اجتماعی که در آن تخصص دارند و به مدد جودت قلم و قدرت استنباط و استنتاجی که از ایشان مشاهده شد، سعی در شناخت خانواده و فرایند شکل‌گیری مطلوب آن در سیر تحول جامعۀ اسلامی صدر اسلام و ترسیم راه روشن قابل تعمیم برای عصر و مصر حاضر داشته‌اند. امیدوارم این راه امید بخش آغازی بر نقش آفرینی سبک تفسیر تنزیلی برای پاسخ قرآنی به سؤالات و الزامات پیشرفت جامعۀ اسلامی و کنار زدن موانع و معضلات اجتماعی و تربیتی از چهرۀ اجتماع اسلامی باشد.
